Nepomuk, święty milczący

Typy kapliczek

     Kapliczka (łac. capella) pochodzi od słowa cappa, oznaczającego płaszcz, i pierwotnie określała miejsce, w którym przechowywano sławetny płaszcz św. Marcina z Tours, stanowiący tarczę ochronną królów francuskich w czasie wojen. I chociaż św. Marcin żył w IV wieku, a najstarsze kapliczki, o których wspominają źródła, pochodzą z XV wieku, to przecież wywodząca się od jego płaszcza nazwa tych wyjątkowych obiektów kulturowych przetrwała do dziś. Najwcześniejsze formy kapliczek to kapliczki słupowe, stawiane zwykle na cmentarzach i skrzyżowaniach dróg w charakterze średniowiecznych „latarni umarłych”.

      Największy rozwój kapliczek przypadł na XVII wiek i był związany z założeniami kontrreformacji, która miała przeciwstawić się osłabieniu wiary, szczególnie wśród mieszkańców wsi. 
W dokumencie synodalnym z 1621 roku zapisano
„proboszcze niechaj troszczą się i pamiętają, by we wszystkich wioskach należących do ich parafii, na drogach publicznych, ustawiane były znaki krzyża świętego po to, by pokazać, że pobożni katolicy nie mają nic z heretykami wspólnego”.
I powstawały kapliczki, które do dziś stanowią nie tylko szczególny wyraz kultu religijnego, ale również, a może przede wszystkim świadectwo tożsamości kulturowej danego obszaru.

      Kapliczki wyznaczały przestrzeń bezpieczną dla człowieka, broniły przed złymi mocami i pokutującymi duszami, chroniły przed zarazą, prowadziły podróżnych. O ich magicznej mocy do dziś krążą legendy i opowieści.



     Jednym z bardzo popularnych kapliczkowych świętych był zawsze Jan Nepomucen (milczący). 
Również w Jasionówce istniała kapliczka z tym świętym. Swiątek z niej trafił do prywatnego muzeum Jakuba Antoniuka w Dobrzyniewie Dużym. Dzięki czemu możemy po dziś dzień podziwiać twórczość ludową mieszkańców Jasionówki. Figurka trafiała na wiele nepomuckich wystaw m.in. w Ostrołęce.

Nepomuk z Jasionówki w zbiorach Jakuba Antoniuka

 

 

 

Nepomuk z Jasionówki wśród innych Janów na wystawie w Ostrołęce (górny prawy róg), przedstawiony z jednym ze swych atrybutów, ze stułą

Od niedawna na Rynku przed kościołem w Jasionówce stoi kapliczka przedstawiająca Jana Nepomucena wykonana przez twórcę ludowego (obecnie już nieżyjącego) Mieczysława Czarnieckiego z Krasnego Folwarcznego.

"Współczesny" Jan Nepomuk przed kościołem w Jasionówce.